Σήμερα γνωρίζουμε ότι ένας σημαντικός αριθμός παιδιών σε κάθε τάξη έχει εκτεθεί σε τουλάχιστον μια δυσμενή εμπειρία που
είναι δυνάμει τραυματική. Επίσης, γνωρίζουμε ότι τα παιδιά με αυτές τις εμπειρίες υπερ-εκπροσωπούνται στις ομάδες μαθητών με δυσκολίες μαθησιακού ή/και συναισθηματικού τύπου.
Αναγνωρίζοντας τα σημάδια και κατανοώντας το υπόβαθρο της συμπεριφοράς των παιδιών με τέτοιου είδους εμπειρίες, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά και κατάλληλα στις ανάγκες των μαθητών τους.
Το παρακάτω υλικό (έκδ. 2025) έχει προκύψει από εμπλουτισμό και επικαιροποίηση του υπάρχοντος, πρωτοδημοσιευμένου από τον Πελαργό (Τεκνοθεσία και σχολείο. Χρήσιμο υλικό για τους εκπαιδευτικούς, εκδ. 2022). Στόχος του είναι η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών και του υπόλοιπου προσωπικού των σχολείων σχετικά με τις προκλήσεις που συνδέονται με τις εμπειρίες και τη συμπεριφορά του παιδιού, αλλά και η παροχή κατάλληλων πρακτικών για την υποστήριξη των μαθητών. Η επιστημονική επιμέλεια του υλικού έχει γίνει από το ιδρυτικό μέλος του πελαργού Δρ. Άννα Κ. Τουλουμάκου, Επ. Καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Ενθαρρύνουμε όλους τους γονείς να μοιραστούν με το σχολείο των παιδιών τους το υλικό αυτό, το οποίο συναπαρτίζεται από τα παρακάτω μέρη:
Το φυλλάδιο με τίτλο “
4 αλήθειες για τα παιδιά με αντίξοες εμπειρίες” παρουσιάζει στοιχεία που βοηθούν στην ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών και του προσωπικού πάνω στις Αντίξοες Εμπειρίες κατά την Παιδική Ηλικία (ΑΕΠΗ), στα σημάδια τους στην τάξη και στις πρακτικές που είναι κατάλληλες για την υποστήριξη των μαθητών.
Καθημερινά στις τάξεις ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολλές και διαφορετικές προκλήσεις σαν προσωπικό (δάσκαλοι, ειδικότητες), που συνδέονται με τη συμπεριφορά των παιδιών. Με στόχο τον αναστοχασμό και την αξιοποίηση του υλικού που προσφέρει ο Πελαργός, παρουσιάζουμε τρεις σύντομες ιστορίες, καθεμία από τις οποίες αποτελεί μια μελέτη περίπτωσης. Στόχος είναι ο προβληματισμός για το ρόλο της ιστορίας των παιδιών (της
Κατερίνας, του
Γιώργου και του
Γιάννη) στη συμπεριφορά τους και η πρακτική σύνδεση του υλικού με αυτές τις περιπτώσεις.
Στο φυλλάδιο με τίτλο “
Η αλφαβήτα της προσωπικής ιστορίας – 4Α και 1Β” μιλάμε για την ενδυνάμωση όλων των παιδιών: των θετών (αλλά και όλων των παιδιών με ευαίσθητες ιστορίες) ώστε να διαχειριστούν την ιστορία τους και των υπόλοιπων μαθητών, ώστε να κατανοήσουν το δικαίωμα του θετού παιδιού στην ιδιωτικότητα.
Το φυλλάδιο με τίτλο
«Η τεκνοθεσία στο σχολικό περιβάλλον» παρουσιάζει ένα πραγματικό και χρήσιμο τρόπο κατανόησης της τεκνοθεσίας και συζήτησης για το θέμα της τεκνοθεσίας στην τάξη. Περιέχει ένα πολύ βασικό λεξιλόγιο που μπορεί να βοηθήσει κάποιον να αναφέρεται στην τεκνοθεσία, τη διαδικασία και τους ανθρώπους που εμπλέκονται. Προσφέρει επίσης τεκμηριωμένες απαντήσεις σε τρεις κοινές ερωτήσεις που κάνουν τα παιδιά για την τεκνοθεσία.
Ο
Οδηγός επιβίωσης για το δημοτικό -με την υπογραφή του οργανισμού InnerWorld Work- δίνει πρακτικά και απτά παραδείγματα των συμπεριφορών που παρουσιάζει ένα παιδί και αποτελούν σημάδια ότι δυσκολεύεται (ή ότι έχει ενεργοποιήσει το μηχανισμό επιβίωσής του). Περιγράφει τα εξωτερικά σημάδια, τις εσωτερικές λειτουργίες και συναισθήματα αλλά και τρόπους που μπορεί ένας δάσκαλος να βοηθήσει ένα παιδί που βρίσκεται σε κάθε μία από τις παρακάτω 4 συνθήκες του μηχανισμού επιβίωσης που έχουν οι άνθρωποι: «Πάλη», «Φυγή», «Πάγωμα».
Η αφίσα
«Τρόποι για να ηρεμήσω τον εαυτό μου» αποτελεί μια εικονογράφηση κάποιων πρακτικών ενδυνάμωσης στα οποία μπορούν να αναφέρονται τα ίδια τα παιδιά ή να παραπέμπει ο δάσκαλος όταν τα παιδιά νιώθουν αδυναμία να ηρεμήσουν και να βρουν την συναισθηματική τους ισορροπία.
To
μισοφέγγαρο αναγνώρισης συναισθημάτων είναι ένα πρακτικό εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιείται από τον δάσκαλο προκειμένου να φέρνει στο προσκήνιο και να βοηθάει τα παιδιά να εξασκούνται στην αναγνώριση και αποδοχή των συναισθημάτων τους και του επιπέδου στρες στο οποίο βρίσκονται. 1-2 φορές την ημέρα ή πριν/μετά από κάποια μετάβαση, ζητήστε από τα παιδιά να σημειώσουν πάνω στο μισοφέγγαρο πώς αισθάνονται (δείτε το σύνδεσμο με την
φωτογραφία του μισοφέγγαρου για να το φτιάξετε οι ίδιοι).
Τα εργαλεία και οι πληροφορίες που έχουν συμπεριληφθεί στο υλικό που μόλις παρουσιάστηκε έχουν σαν βασικό στόχο να ενημερώσουν, ευαισθητοποιήσουν και ενδυναμώσουν τους εκπαιδευτικούς ώστε να αναπλαισιώνουν συμπεριφορές των παιδιών που εκ πρώτης ματιάς θεωρούνται «δύσκολες». Βασικότερο, στόχος του υλικού είναι να προσφέρει τεχνικές με τις οποίες οι εκπαιδευτικοί θα βοηθούν τα παιδιά να κατανοούν και να αποδέχονται τι κρύβουν τυχόν δυσλειτουργικές ή αρνητικές συμπεριφορές και, σταδιακά, να τις αντικαθιστούν με νέες συμπεριφορές θετικές και κατάλληλες στο πλαίσιο συμπεριφοράς.
Σε περίπτωση που έχετε ανάγκη οποιασδήποτε περαιτέρω υποστήριξης ή διευκρίνησης παρακαλούμε να επικοινωνείτε μαζί μας στο syllogospelargos@gmail.com (υπόψη Δρ. Άννας Κ. Τουλουμάκου, Επ. Καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο)
