Αγαπητοί εκπαιδευτικοί,
Με αφορμή τη πρόσφατη συζήτηση που έλαβε χώρα στη τάξη του γιού μου, με καλεσμένο τον κο Μιχαλόπουλο, θα θέλαμε κατ’ αρχήν να σας ευχαριστήσουμε για ακόμα μια φορά για τη πρωτοβουλία και το ενδιαφέρον που δείχνει το σχολείο για τα θέματα διαφορετικότητας και κοινωνικής αποδοχής.
Ορμώμενοι από την θεματολογία και τα μοτίβα που προέκυψαν στην εξέλιξη της κουβέντας θα θέλαμε ωστόσο να μοιραστούμε μαζί σας κάποιες σκέψεις και προβληματισμούς μας.
Σκεφτόμαστε λοιπόν πως όταν αποφασίζουμε να μιλήσουμε για διαφορετικότατα ίσως είναι καλό είναι να εξετάζουμε προηγουμένως τα εξής:
- Ποια είναι η σχέση (βιωματική ή σε επίπεδο κατάρτισης) του ομιλητή μας με τη διαφορετικότητα.
- Ποιο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο συντελείται η συζήτηση και ποια η δυναμική της ομάδας (πχ ένα συντριπτικά ομοιογενές περιβάλλον με ελάχιστα άτομα να αποτελούν εκπροσώπους αυτής της ζητούμενης διαφορετικότητας είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο και ευαίσθητο περιβάλλον)
- Πώς προετοιμάζουμε και ενισχύουμε τα παιδία μας για τις δύσκολες ερωτήσεις που μπορεί να υποστούν κατά τη διάρκεια μια τέτοιας συζήτησης.
Εξετάζοντας σοβαρά τα παραπάνω μπορούμε να αποφύγουμε αστοχίες όπως η εξίσωση της φυλετικής διαφορετικότητας (που έχει βαθύ πολιτισμικό και κοινωνικό αντίκτυπο στη ταυτότητα και τη ψυχοσύνθεση του ατόμου) με επουσιώδη φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά (που είναι πλήρως κοινωνικά αποδεκτά) όπως το χρώμα των μαλλιών ή το ύψος.
Μπορούμε επίσης να αποφεύγουμε να στρέφουμε το προβολέα στα διαφορετικά άτομα μέσα σε ένα σχεδόν καθολικά ομοιογενές φυλετικό πλαίσιο προκειμένου να μιλήσουμε για το πόσο οι υπόλοιποι -οι κανονικοί- τα αποδεχόμαστε ανάγοντας τη διαφορετικότητα από εγγενές χαρακτηριστικό του ατόμου σε μοχλό κοινωνικής επιβράβευσης για τους «μη διαφορετικούς».
Μπορούμε να αποφύγουμε να μιλήσουμε με ωμότητα σε ευαίσθητες πρώιμες ηλικίες για καταστάσεις όπως εθνικές φυλετικές διαμάχες, φαινόμενα μη αποδοχής των παιδιών από την ίδια τους την οικογένεια και αντίστοιχα ευαίσθητα ζητήματα που μπορεί να συνδέονται με υπαρκτές τραυματικές εμπειρίες των παιδιών. Τέτοιες αδέξιες αναφορές υπονομεύουν τον αγώνα που κάνουν οι μεικτές οικογένειάς για να εξοβελίσουν αντίστοιχους φόβους που ειναι ριζωμένοι στη ψυχή των παιδιών.
Εν τελεί προσκαλούμε καλεσμένους που είτε μπορούν να μας μιλήσουν για τη διαφορετικότητα σε βιωματικό επίπεδο (όντας οι ίδιοι εκπρόσωποι της) είτε είναι ενεργά και ουσιαστικά καταρτισμένοι να μιλήσουν για αυτή (το δεύτερο είναι ομολογούμενος πολύ δύσκολο στην Ελλάδα).
Σαν τελευταίο σχόλιο θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι το ίδιο το βιβλίο του κ. Μιχαλόπουλου το οποίο υποτίθεται ότι στοχεύει να προάγει τη διαφορετικότητα είναι στη πραγματικότητα ιδιαιτέρως προβληματικό, όντας βασισμένο σε ένα χαρακτήρα που «στηριζόταν σε μαύρα πόδια, δούλευε με κίτρινα χέρια, ανέπνεε σε κόκκινο σώμα, μιλούσε και γελούσε με το λευκό του πρόσωπο». Ουσιαστικά το βιβλίο από την πρώτη του σελίδα αναπαράγει ένα βαθιά ριζωμένο ρατσιστικό στερεότυπο ταυτίζοντας τις νοητικές δεξιότητες (πρόσωπο/ μυαλό/ προσωπικότητα) με τη λευκή φυλή και τις χειρωνακτικές (πόδια/ χέρια) με τη μαύρη και κίτρινη φυλή. Ίσως από την οπτική ενός λευκού να φαντάζει ένα αθώο και εκούσιο συγγραφικό σχήμα αλλά στη πραγματικότητα πρόκειται για μια ιδιαίτερα επίπονη και προβληματική αναπαραγωγή του ενός από τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα που απευθύνει προσδοκίες αθλητικής και μόνο εξέλιξης στα μαύρα παιδιά (το γνωστό στις παιδικές χαρές «αυτός θα γίνει Αντετοκουνμπο»)
Ολοκληρώνοντας θα θέλαμε να επαναλάβουμε ξεκάθαρα το σημείο με το οποίο ξεκινήσαμε αυτή την επιστολή ότι δηλαδή στηρίζουμε με όλη μας τη δύναμη την ουσία και τη πρόθεση της πρωτοβουλίας του σχολείου να μιλήσει και να αναδείξει τα θέματα διαφορετικότητας και συμπεριληπτικότητας.
Δηλώνουμε δε διαθέσιμοι τόσο ως γονείς όσο και ως μέλη του Συλλόγου Πελαργού να συζητήσουμε μαζί σας, να μοιραστούμε προβληματισμούς και εμπειρίες αλλά και να προτείνουμε αναγνώσματα που πραγματεύονται το θέμα με ευαισθησία και ενημερωμένη ματιά.
Μια καλή αφετηρία αποτελούν το εξαιρετικό «Μεγάλο Βιβλίο για τις Οικογένειες» που εισάγει με υπέροχο τρόπο τη κανονικότητα των διαφορετικών οικογενειών στην οπτική των παιδιών χωρίς να ηθικολογεί. Επίσης το προσεγμένο τα «Φτερά του Νόρμαν» που προσεγγίζει το θέμα μέσα από την οπτική του ίδιου του ατόμου που βιώνει τη διαφορετικότητα και αποσυνδέει τη προσωπική αξία και την αυτοεκτίμηση από την κοινωνική αποδοχή.
Το άρθρο υπογράφει ο Γιώργος Χαζίρης
.
.
Picture Credits: IIONA VIRGIN via Unsplash