Αναγνώσεις και εντυπώσεις: Τέσσερα παιδικά βιβλία για την υιοθεσία

Τα παιδικά βιβλία μπορούν να γίνουν εξαιρετικά χρήσιμα εργαλεία και να βοηθήσουν έναν γονιό να εξηγήσει την έννοια της υιοθεσίας σ’ ένα μικρό παιδί. Τα βιβλία μπορούν να δώσουν φωνή στις ανησυχίες που ίσως να κουβαλά ενδόμυχα ένα παιδί και να αποτελέσουν αφορμή για σημαντικές ερωτήσεις σχετικά με την προσωπική του ιστορία. Ταυτόχρονα, βοηθούν στην ενσωμάτωση της έννοιας της θετής και, ακόμη, της διαφυλετικής οικογένειας στην καθημερινότητα του παιδιού και στην ανάπτυξη του κατάλληλου λεξιλογίου για να εκφράσει τα συναισθήματά του γύρω από την οικογένειά του.

Το «τέλειο» παιδικό βιβλίο για την υιοθεσία, αυτό που εξυπηρετεί όλες τις ανάγκες του παιδιού και σε όλα τα στάδια που αυτό διανύει, δεν μπορεί να υπάρξει. Εμείς στον Πελαργό διαβάσαμε ορισμένα από τα πιο διαδεδομένα βιβλία για την υιοθεσία, που αναφέρονται και πιο ειδικά στη διαφυλετική υιοθεσία, και, για τέσσερα από αυτά, σας μεταφέρουμε ένα στίγμα από τις εντυπώσεις και τους προβληματισμούς που μας προκάλεσαν καθώς τα διαβάζαμε στα παιδιά μας. 

Οι δύο μαμάδες του Μελένιου

Συγγραφέας: Jean Vital de Monleon, Εικονογράφος: Rebecca Dautremer

Διαθέσιμο στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο

Ο Μελένιος είναι ένα πορτοκαλί καγκουρό, με φίλους τόσο καφετί όσο και άσπρα καγκουρό. Οι γονείς του, σε αντίθεση με τους γονείς των φίλων του, έχουν διαφορετικό χρώμα από αυτόν. «Ξέρω γιατί! Μου το εξήγησε η μαμά μου». Το βιβλίο πραγματεύεται τη διαφυλετική υιοθεσία ως τρόπο δημιουργίας της οικογένειας. Θέτει το παιδί πρωταγωνιστή της ιστορίας και όχι ανενεργό αντικείμενο πόθου των θετών γονιών, όπως έχουμε απαντήσει σε άλλα σχετικά βιβλία. Μας προβλημάτισαν τα παρακάτω, σε ένα -κατά γενική ομολογία- αρεστό βιβλίο, τόσο σ’ εμάς όσο και στα παιδιά μας!

  • Θέτει και εξηγεί ξεκάθαρα την ύπαρξη δύο μαμάδων για τον Μελένιο (Μάνα δεν είναι μόνο μία, άλλωστε!). Η επιλογή των καγκουρό για τον σκοπό αυτό πιθανά δεν είναι τυχαία, μιας και ο μάρσιπος είναι η «σταθερή αξία» (ή αλλιώς, η «αγκαλίτσα-τσέπη») κάθε μαμάς, είτε βιολογικής είτε θετής, και μπορεί να προάγει μια συζήτηση για τη μαμά που μας γεννά και αυτή που μας μεγαλώνει. Ωστόσο, καλό είναι ο γονιός να προετοιμαστεί πριν την πρώτη ανάγνωση στο παιδί, προκειμένου να προσδιορίσει τα σημεία που χρειάζονται «προσοχή» και, ενδεχομένως, τροποποίηση κατά την αφήγηση (π.χ. το σημείο όπου η βιολογική μαμά δίνει το παιδί στην θετή μαμά), ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι συμβατό με την ηλικία και την περίπτωση του κάθε παιδιού, καθώς και με τον τρόπο που έχουν επιλέξει οι γονείς να χειριστούν τη σχέση της οικογένειάς τους με τους βιολογικούς δεσμούς του θετού παιδιού τους.
  • «Τι είναι για σένα ο μπαμπάς, Μελένιε;» Δυστυχώς, η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση (καθώς και στην αντίστοιχη για την μαμά) αναπαράγει τα έμφυλα στερεότυπα που θέλουν τον μπαμπά να έχει αναλάβει την ψυχαγωγία και την μαμά -τι άλλο;- να «μου μαγειρεύει…». Φυσικά, κι εδώ μπορεί ο γονιός, ως αφηγητής, να τροποποιήσει/εμπλουτίσει τις δραστηριότητες των μελών της οικογένειάς του όπως του ταιριάζει.
  • Είναι πράγματι απαραίτητο συστατικό μιας ιστορίας υιοθεσίας για παιδιά η αφήγηση του λόγου αποχωρισμού τους από τη βιολογική τους οικογένεια; Μήπως η γνώση της «μεγάλης στεναχώριας» των γονιών, επειδή δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν, δημιουργεί δυσάρεστα συναισθήματα στα μικρά παιδιά; Γιατί ο ερχομός των θετών παιδιών σε μια οικογένεια να παρουσιάζεται τελικά ως το «plan B» των γονιών τους και τι αντίκτυπο μπορεί να έχει αυτό στα συναισθήματα των παιδιών;

Μας άρεσε γιατί: Περιέχει πολλές από τις έννοιες που χρειάζονται εξήγηση για τα μικρά παιδιά, και άρα μπορεί να αποτελέσει αφορμή για συζήτηση και εκδήλωση αποριών γύρω από αυτές. Επίσης, γενικά άρεσε στα παιδιά μας και τους κίνησε το ενδιαφέρον.

Μας προβλημάτισε γιατί: Χρειάζονται προσαρμογές των «επίμαχων σημείων» της ιστορίας του Μελένιου, έτσι ώστε να διασφαλιστεί πιο αποτελεσματικά η συναισθηματική ασφάλεια όλης της οικογένειας (οι προσαρμογές άλλωστε συστήνονται συχνά και από τους ίδιους τους συγγραφείς των παιδικών βιβλίων).

Κάποιος να μ’ αγαπάει

Συγγραφέας: Brigitte Weninger. Εικονογράφος: Eve Tharlet

Διαθέσιμο στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη

Στον αντίποδα του Μελένιου, το βιβλίο Κάποιος να μ’ αγαπάει αφιερώνει μόλις έξι αράδες στο παρελθόν των δύο μικρών βατραχάκων που υιοθετεί η Ποντικίνα, η οποία αποφασίζει να τα αναθρέψει μαζί με τα πέντε ποντικάκια της. Όσο κι αν προσπαθούσαμε να είμαστε αφαιρετικοί και συμβατοί με την -πιθανά ελλιπή- γνώση για το παρελθόν του θετού παιδιού μας, δεν θα καταφέρναμε να μετουσιώσουμε την απώλεια της βιολογικής οικογένειας σε μια τόσο σκληρή πραγματικότητα εξαπάτησης και αιφνίδιας εγκατάλειψης: Η μαμά βατραχίνα ξεκινά να πάει να βρει τον μπαμπά-βάτραχο και «…δεν γύρισαν ποτέ». Κάποια ακόμη σημεία που αξίζουν σχολιασμό:

  • Οι ιδιαιτερότητες που έχουν τα μικρά βατραχάκια θυσιάζονται στον βωμό της ενσωμάτωσης σε μια μεικτή οικογένεια και κοινωνία, καθώς το κείμενο εστιάζει στις βασικές μόνο ανάγκες (στέγη, φαγητό και αγάπη).
  • Η Ποντικίνα έχει μάλλον το ρόλο ενός «σωτήρα», παρά μιας όλο αγάπη μαμάς. Επίσης, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η έλλειψη της πατρικής φιγούρας ενισχύει το έμφυλο στερεότυπο ότι «η μαμά μεγαλώνει τα παιδιά». Από την άλλη, οι μονογονεϊκές οικογένειες είναι μια πραγματικότητα, η οποία είναι θετικό να δίνει το παρόν στα παιδικά βιβλία.
  • It takes a village”, γράψαμε πρόσφατα. Έτσι συμβαίνει κι εδώ! Ένα ευρύτερο περιβάλλον από το οικογενειακό, με έντονο το στοιχείο της διαφορετικότητας, φροντίζει ώστε να έχουν τα βατραχάκια αυτά που χρειάζονται. Σε κάποιους βέβαια το στοιχείο αυτό έδωσε την αίσθηση ότι το βιβλίο αντιμετωπίζει την υιοθεσία μάλλον ως πράξη αλληλεγγύης μιας κοινότητας, παρά ως σχέση αγάπης παιδιού-γονιού.

Μας άρεσε γιατί: Έχει στον πυρήνα του την ανάγκη των παιδιών για οικογένεια και αγάπη και εμπεριέχει τις έννοιες της αλληλεγγύης και της διαφυλετικότητας.

Μας προβλημάτισε γιατί: Ο τρόπος που παρουσιάζεται ο ρόλος της Ποντικίνας ίσως δεν είναι κατάλληλος για να εξηγήσει την υιοθεσία και τη σχέση παιδιού – θετού γονιού.

2084447. sx318

We belong together

Συγγραφέας και εικονογράφος: Todd Parr

Διαθέσιμο στα αγγλικά από Little Brown Book Group

 «Χρειαζόσουν ένα σπίτι» κι εγώ «είχα ένα σπίτι να σου προσφέρω»… Ο Todd Parr έχει σίγουρα το χάρισμα να μιλάει στα παιδιά και το κάνει λιτά και όμορφα στο We belong together. Η έννοια της οικογένειας -όπως κι αν έχει δημιουργηθεί και όπως και να μοιάζει (ναι, ο μπαμπάς είναι μπλε! Και ναι, η μαμά και το παιδί δεν μοιάζουν!)- παρουσιάζεται με απλότητα ως αυτό το «μαζί», που ίσως δημιουργείται από μία ανάγκη αλλά καθιερώνεται εντέλει με το καθημερινό μοίρασμα εμπειριών και συναισθημάτων.

Κάθε σελίδα είναι γεμάτη με τα καθημερινά πράγματα που κάνει κάθε οικογένεια, ανεξάρτητα από το ιστορικό της: Μαγειρεύουμε, σβήνουμε κεράκια γενεθλίων, τρώμε παγωτό, περνάμε το δρόμο χέρι-χέρι, παίζουμε με το σκύλο, διαβάζουμε βιβλία, δίνουμε ένα φιλί για καληνύχτα… Σε κάθε σελίδα βρίσκουμε -κι εμείς και τα παιδιά μας- ένα κομμάτι του εαυτού μας!

Μας άρεσε γιατί: Η λιτή γραφή του δίνει μεγάλη ευελιξία στον τρόπο της αφήγησης, αλλά και έμπνευση για μια τρυφερή κουβέντα για την υιοθεσία και τις διαφυλετικές οικογένειες. Εξαιρετικό και μοναδικό αφήγημα που αρέσει στα παιδιά!

Μας προβλημάτισε γιατί: Αφήνοντας πολύ χώρο στο γονιό να επεκταθεί με τον τρόπο που το επιθυμεί, δίνει πολύ λίγη καθοδήγηση σε κάποιον που ψάχνει ένα «εγχειρίδιο» για να απαντήσει στα πιθανά σχετικά ερωτήματα ενός παιδιού.

 

A Mother for Choco by Keiko Kasza

A mother for Choco

Συγγραφέας και εικονογράφος: Keiko Kazca

Διαθέσιμο στα αγγλικά από Penguin Random House

Ζητείται μανούλα ή αλλιώς A mother for Choco. Τι πιο απλό και «βολικό» από την απουσία της αιτίας για την έλλειψη της βιολογικής μαμάς και πόσο χώρο αφήνει αυτή η επιλογή της συγγραφέα για συζήτηση και για την ένταξη της προσωπικής ιστορίας του κάθε παιδιού… Το βιβλίο αυτό υπερασπίζεται τη διαφυλετική υιοθεσία μέσα από μια έμμεση κριτική στην ανάγκη «να μοιάζουμε» στην οικογένεια (η περιπλάνηση του μικρού, ψάχνοντας μάταια μια μαμά που να του μοιάζει). Χρησιμοποιεί με γλυκό και τρυφερό τρόπο τις κοινές ανάγκες όλων των παιδιών (η κυρία αρκούδα προσφέρει απλόχερα ό,τι το μικρό, κίτρινο πουλάκι οραματίζεται να έχει από μια μαμά), αλλά και το χιούμορ (μα, αν έμοιαζε η αρκούδα στον Choco, θα ήταν τόσο αστεία!).

Πόσο ταυτίζονται και συμπάσχουν άραγε για τα παιδιά μας με την αγωνία και την απογοήτευση του μικρού και μόνου Choco στην αναζήτησή του; Η αλλιώς, πόσο δυναμισμό αποπνέει αυτή η αναζήτηση και πόση «θεραπεία» προσφέρει το ευτυχές τέλος του αφηγήματος;

Μας άρεσε γιατί: Είναι παιδοκεντρικό, τρυφερό και αστείο. Το αγαπήσαμε (και) αυτό το βιβλίο – κι εμείς και τα παιδιά μας!

Μας προβλημάτισε γιατί: Η αναζήτηση του Choco ίσως ξυπνά συναισθήματα αγωνίας και απόρριψης στα παιδιά και ενδείκνυται η προσοχή του γονιού ώστε να ανταποκριθεί σε αυτά με τον κατάλληλο τρόπο για το κάθε παιδί.

 


Σε αυτό το ιστολόγιο θα συνεχίσουμε να σχολιάζουμε και να παρουσιάζουμε βιβλία γύρω από θέματα που μας ενδιαφέρουν, για παιδιά ή για ενηλίκους. Εσείς ποιο βιβλίο διαβάσατε και σας άρεσε; Ποιο βιβλίο πιστεύετε ότι αξίζει να παρουσιάσουμε στο ιστολόγιο; Αφήστε μας σχόλια ή στείλτε μας email.

 

Ομάδα σύνταξης και επιμέλειας άρθρου: Ελένη Αθανασοπούλου, Μαριάννα Γιαννουλάκη, Δήμητρα Δημητροπούλου, Βάσια Κόσσυβα.

 

Photo Credit: sniggie Flickr via Compfight cc

 

 

One thought on “Αναγνώσεις και εντυπώσεις: Τέσσερα παιδικά βιβλία για την υιοθεσία

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *