“Come Rain or Come Shine: a White Parent’s guide to Adopting and Parenting Black Children” της Rachel Garlinghouse
Το βιβλίο αυτό είναι γραμμένο για τους γονείς των οποίων το χρώμα (λευκό) είναι διαφορετικό από του παιδιού τους (μαύρο) και που ζουν σε ένα Δυτικό, λευκό ή λευκο-κεντρικό κόσμο. Ενώ δεν ανάγει όλα τα θέματα που προκύπτουν στη διαφυλετική υιοθεσία σε θέματα χρώματος, δεν παραβλέπει το γεγονός ότι το παιδί θα βιώσει διαφορετικά τον κόσμο από το γονιό του και λόγω του χρώματος του. «Μα αφού το παιδί μας είναι πολύ περισσότερα πράγματα για εμάς από το χρώμα του –και τι πειράζει που είμαστε διαφορετικοί; Πρέπει να το κάνουμε θέμα;» μπορεί να σκεφτούμε. Όμως, αυτή η σημαντική διαφορά, όταν δεν είναι ορατή (colour-blindness) μπορεί να οδηγήσει το παιδί στο να αισθάνεται ότι ένα μέρος της ταυτότητας του δεν αναγνωρίζεται και άρα οτι δεν είναι απόλυτα και εξ ολοκλήρου αποδεκτό. Αντίστροφα, η αναγνώριση και ανάδειξη της μαύρης ταυτότητας του παιδιού (ιστορικά, πολιτισμικά, κοινωνικά) και η καλλιέργεια της περηφάνειας του παιδιού (και) για αυτό το κομμάτι της ταυτότητας του, μόνο καλό μπορεί να του κάνει στην ανάδειξη της αυτό-αξίας του. Τα κεφάλαια που ακολουθούν αναλύουν άλλοτε με σοβαρότητα κι άλλοτε με χιούμορ αλλά πάντοτε με ενσυναίσθηση όλα όσα χρειάζεται να έχει ένας γονιός υπόψη του στο να αναγνωρίσει και να ανταποκριθεί σε διαφορετικές πτυχές αυτής της διαφορετικότητας: από τα «περίεργα» σχόλια τρίτων, μέχρι τη φροντίδα των αφρικανικών μαλλιών και τις συζητήσεις με το παιδί για την καταγωγή τους.
Ταυτόχρονα, συζητιούνται και θέματα που προκύπτουν απροσδόκητα όπως η πιθανότητα κατάθλιψης του ενός ή και των δυο γονιών μετά την υιοθεσία καθώς και η συνεχής μάχη των γονιών με τα υψηλά στάνταρ που οι ίδιοι έχουν θέσει για τον εαυτό τους. Άλλωστε αναγνωρίζεται από τη συγγραφέα ότι οι θετοί γονείς περιμένουν από τους εαυτούς τους πολύ περισσότερα από ότι οι βιολογικοί γονείς και αυτό πολλές φορές εντείνει τυχόν συναισθήματα ενοχής, μοναξιάς ή και τελειοθηρίας. Υπογραμμίζεται η σημασία της αυτοφροντίδας καθώς και της φροντίδας της σχέσης μεταξύ των συζύγων/συντρόφων, ιδιαίτερα καθώς μπορούν εύκολα να μπουν σε δεύτερη μοίρα μπροστά στην αγωνία για τη φροντίδα και την ομαλή ένταξη του παιδιού στην οικογενειακή ζωή.
Ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου αναφέρεται σε προκλήσεις της καθημερινότητας, είτε πρόκειται για τη φροντίδα διαφορετικών μαλλιών όπως αναφέρθηκε παραπάνω, είτε για το θέμα της ανοιχτής υιοθεσίας (όταν υπάρχει), ή για την αντιμετώπιση ρατσιστικών σχολίων στο περιβάλλον του παιδιού και της οικογένειας. Εδώ, η συγγραφέας αναφέρεται στην ιδιαίτερη ιστορία των μαύρων στην Αμερική και στους αγώνες για ίσα δικαιώματα, στο θεσμικό ρατσισμό που αντιμετωπίζουν κλπ. Πολλά από αυτά τα θέματα δεν αφορούν άμεσα στην ελληνική πραγματικότητα (χωρίς να σημαίνει βεβαία ότι δεν υπάρχει στη χώρα μας ρατσισμός), όμως τα παραδείγματα που παρατίθενται στο βιβλίο μπορεί να δώσουν τροφή για σκέψη και προσαρμογή στη δική μας πραγματικότητα.
Στο τελευταίο κομμάτι του βιβλίου η συγγραφέας αναφέρεται στους τρόπους δημιουργίας υποστηρικτικού δικτύου και στην ανάδειξη θετικών φυλετικών προτύπων και αντιπροσώπευσης –το να μπορεί δηλαδή το παιδί να «δει» τον εαυτό του σε χαρακτήρες π.χ. βιβλίων, ταινιών και παιχνιδιών. Επίσης, δίνονται συμβουλές ως προς τη συζήτηση για την υιοθεσία σε διαφορετικά αναπτυξιακά στάδια του παιδιού (νηπιακή ηλικία, πρώιμη σχολική ηλικία, δημοτικό, εφηβεία κλπ). Μαθαίνουμε ότι αυτή η συζήτηση δεν συμβαίνει «μια κι έξω» αλλά επανέρχεται με διαφορετικές μορφές, καθώς το παιδί ανάλογα με την ηλικία του αναζητά απαντήσεις σε διαφορετικές ερωτήσεις και διαχειρίζεται την ιστορία του σε σχέση με την αναπτυσσόμενη ταυτότητα του.
Το άμεσο και φιλικό στυλ γραφής δίνει την αίσθηση συζήτησης με μια φίλη που έχει βιώσει παρόμοιες εμπειρίες ενώ η μορφή του κάθε κεφαλαίου (παρουσίαση του θέματος, ερωτήσεις/απαντήσεις και λίστα με πηγές για περαιτέρω ψάξιμο) το κάνει ευκολοδιάβαστο. Η ανάγνωση του βιβλίου ίσως να μη δώσει τις λεπτομερείς λύσεις που μπορεί να αναζητά κάποιος γονιός, αλλά σίγουρα δίνει έναυσμα για σκέψη για το πώς μπορούμε να δούμε τη διαφορετικότητα του παιδιού μας όχι σαν ένα πρόβλημα που πρέπει να λύσουμε αλλά σαν κάτι που αξίζει να γιορτάσουμε μαζί με όλα όσα το κάνουν μοναδικό.
[Το άρθρο υπογράφει η Μάρω Κολίρη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος- Θετή Μαμά]